Κάπνισμα και γονιμότητα
Μπορεί το κάπνισμα να επηρεάσει την ικανότητά μου να κάνω παιδί;
Οι περισσότεροι άνθρωποι κατανοούν ότι το κάπνισμα κάνει «κακό», καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιακές, αγγειακές και πνευμονικές παθήσεις. Πολλοί ωστόσο δεν γνωρίζουν ότι το κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη γονιμότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.
Πως το κάπνισμα επηρεάζει τα ωάρια ή το σπέρμα;
Χημικές ουσίες (όπως η νικοτίνη, το κυάνιο και το μονοξείδιο του άνθρακα) στον καπνό του τσιγάρου επιταχύνουν τον ρυθμό απώλειας των ωαρίων. Δυστυχώς, όταν τα ωάρια πεθάνουν, δεν μπορούν να αναγεννηθούν ή να αντικατασταθούν. Αυτό σημαίνει ότι η εμμηνόπαυση εμφανίζεται 1 έως 4 χρόνια νωρίτερα σε γυναίκες που καπνίζουν (σε σύγκριση με τις μη καπνίστριες).
Οι άνδρες καπνιστές μπορεί να υποφέρουν από μειωμένη ποιότητα σπερματοζωαρίων με χαμηλότερο αριθμό (συγκέντρωση σπερματοζωαρίων) κινητικότητα (ικανότητα του σπέρματος να κινείται) και αυξημένο αριθμό σπερματοζωαρίων με ανώμαλο σχήμα. Το κάπνισμα μπορεί επίσης να μειώσει την ικανότητα του σπέρματος να γονιμοποιήσει τα ωάρια.
Πώς μπορεί το κάπνισμα να επηρεάσει την ικανότητα σύλληψης;
Οι γυναίκες που καπνίζουν δεν συλλαμβάνουν το ίδιο αποτελεσματικά όσο οι μη καπνίστριες. Τα ποσοστά μάλιστα υπογονιμότητας σε καπνίστριες είναι περίπου διπλάσια σε σχέση με τις μη καπνίστριες, ενώ ο κίνδυνος αυξάνεται με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζονται καθημερινά.
Στο σημείο αυτό πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι ακόμη και οι θεραπείες γονιμότητας όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση, έχουν χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε καπνίστριες Πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες καπνίστριες χρειάζονται περισσότερα φάρμακα που διεγείρουν τις ωοθήκες κατά τη διάρκεια της IVF, έχουν λιγότερα ωάρια και 30% χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης σε σύγκριση με ασθενείς που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση και δεν καπνίζουν.
Τέλος, επειδή το κάπνισμα βλάπτει το γενετικό υλικό των ωαρίων και του σπέρματος, τα ποσοστά αποβολών και γενετικών ανωμαλιών στα έμβρυα είναι υψηλότερα. Οι γυναίκες που καπνίζουν είναι πιο πιθανό να συλλάβουν έμβρυο με χρωμοσωμική ανωμαλία (πχ σύνδρομο Down) από τις μη καπνίστριες. Εξωμήτριες εγκυμοσύνες και πρόωρος τοκετός συμβαίνουν επίσης συχνότερα στις καπνίστριες.
Μπορεί το κάπνισμα να επηρεάσει την κύηση;
Είναι ενδιαφέρον ότι μελέτες δείχνουν ότι άνδρες των οποίων οι μητέρες κάπνιζαν μισό πακέτο τσιγάρα (ή περισσότερα) την ημέρα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων. Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί επίσης να οδηγήσει σε περιορισμό της ανάπτυξης του μωρού και σε μικρότερο από το αναμενόμενο βάρος γέννησης. Τα παιδιά που γεννιούνται με μικρότερο από το αναμενόμενο βάρος γέννησης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ιατρικά προβλήματα αργότερα στη ζωή τους (όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία και οι καρδιαγγειακές παθήσεις).
Εάν σταματήσω το κάπνισμα, θα βελτιωθούν οι πιθανότητές μου να συλλάβω και να έχω μια υγιή εγκυμοσύνη;
Ναι. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητα και είναι το πρώτο πράγμα που συμβουλεύουμε ως ειδικοί γομνιμότητας.
Είναι αλήθεια ότι η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να είναι πολύ δύσκολη, αλλά οι μελέτες δείχνουν ότι η πιθανότητα επιτυχίας είναι πολύ μεγαλύτερη εάν η ασθενής απευθυνθεί σε ειδικά ιατρεία διακοπής καπνίσματος . Μερικές φορές, η προσωρινή χρήση ενός υποκατάστατου νικοτίνης (όπως η τσίχλα ή το έμπλαστρο νικοτίνης) ή ακόμα και κάποιων ειδικών φαρμάκων, μπορεί να βελτιώσουν τα ποσοστά διακοπής του καπνίσματος, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν και κατά τη διάρκεια της σύλληψης, εάν χρειάζεται. Από την άλλη, υποκατάστατα όπως πχ το ηλεκτρονικό τσιγάρο καλό είναι να αποφεύγονται, καθώς πρόσφατες μελέτες αμφισβητούν την «αθωότητα» τους.
Συμπερασματικά, η αρνητική επίπτωση του τσιγάρου στη γονιμότητα είναι αποδεδειγμένη. Τα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν την αξία μιας προληπτικής προσέγγισης για τη γονιμότητα, αποθαρρύνοντας το κάπνισμα και την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου, τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες.
Ως γιατροί οφείλουμε να διευκολύνουμε τη διακοπή του καπνίσματος παρέχοντας εκπαίδευση, παρακολούθηση και εξατομικευμένη υποστήριξη.
Αναφορές
- Lyngsø J, Kesmodel US, Bay B, Ingerslev HJ, Pisinger CH, Ramlau-Hansen CH.
Female cigarette smoking and successful fertility treatment: A Danish cohort study. Acta Obstet Gynecol Scand. 2021 Jan;100(1):58-66 - Oboni JB, Marques-Vidal P, Bastardot F, Vollenweider P, Waeber G.
Impact of smoking on fertility and age of menopause: a population-based assessment. BMJ Open. 2016 Nov 18;6(11):e012015 - Bardhi E, Drakopoulos P. Update on Male Infertility. J Clin Med. 2021 Oct 18;10(20):4771
- Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine.
Smoking and infertility: a committee opinion. Fertil Steril. 2018 Sep;110(4):611-618