Διερεύνηση υπογόνιμου ζευγαριού

Η υπογονιμότητα αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα στα σύγχρονα ζευγάρια που επιδιώκουν να αποκτήσουν παιδί. Οι αυξητικές τάσεις εμφάνισής της σχετίζονται με ποικίλους παράγοντες, πολλοί από τους οποίους σχετίζονται με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Η υπογονιμότητα αφορά τόσο τον άνδρα όσο και τη γυναίκα και μπορεί να διαγνωστεί με πληθώρα εξετάσεων. Ωστόσο, σε ένα μικρό ποσοστό, υπάρχει και η «ανεξήγητη υπογονιμότητα», όπου δεν προκύπτει κανένα πρόβλημα από τις εξετάσεις και για άγνωστα αίτια δεν επιτυγχάνεται η σύλληψη.

Μετά τον πρώτο κύκλο των εξετάσεων, ο ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή Γυναικολόγος, ζητάει τις κάτωθι εξετάσεις:

• Ορμονικός έλεγχος
Στο πλαίσιο του ελέγχου της υπογονιμότητας μίας γυναίκας, είναι απαραίτητο να μετρηθούν τα επίπεδα κάποιων ορμονών, δίνοντάς μας σημαντικές πληροφορίες για την λειτουργία των ωοθηκών, την ποιότητα των ωαρίων. Οι ορμόνες που ζητούνται είναι : FSH, LH, E2, AMH και οι μετρήσεις συνήθως γίνονται την 2η με 3η μέρα του κύκλου. Επίσης μπορεί να ζητηθεί μέτρηση της Προλακτίνης (PRL), καθώς η αυξημένη τιμή της σημαίνει ότι μπορεί να παρεμποδίζεται η διαδικασία της ωορρηξίας, αλλά και μέτρηση της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) για τον έλεγχο της λειτουργίας του θυρεοειδή.

• Υπερηχογράφημα
Το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται για την διάγνωση πολλών παθολογιών που σχετίζονται με την υπογονιμότητα όπως δυσμορφίες μήτρας, ινομυώματα, πολυκυστικές ωοθήκες, υδροσάλπιγγες και ενδομητριωτικές κύστεις. Επίσης το υπερηχογράφημα μπορεί να παρέχει βασικές πληροφορίες για το μέγεθος της μήτρας και των ωοθηκών αλλά και για το πάχος του ενδομητρίου.Το υπερηχογράφημα μπορεί να γίνει είτε διακολπικά είτε διακοιλιακά. Στο διακολπικό υπερηχογράφημα η κύστη πρέπει να είναι άδεια ενώ στο διακοιλιακό υπερηχογράφημα η κύστη πρέπει να είναι γεμάτη.

• Εξέταση βατότητας σαλπίγγων

• • Υστεροσαλπιγγογραφία
    Η υστεροσαλπιγγογραφία είναι μια ειδική ακτινογραφία κατά την οποία μπορεί να απεικονιστεί το περίγραμμα της μήτρας και οι δυο σάλπιγγες. Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται ώστε να προσδιοριστεί αν οι σάλπιγγες είναι βατές (ανοιχτές) ή όχι. Μπορεί επίσης να δείξει εάν υπάρχει διαφοροποίηση του σχήματος της μήτρας ή κάποια δυσμορφία. Η υστεροσαλπιγγογραφία γίνεται μέσα στις πρώτες 10 μέρες του κύκλου και αφού έχει σταματήσει το αίμα.
  • HyFoSy
    Η εξέταση βατότητας των σαλπίγγων (υστεροσαλπιγγογραφία) αποτελεί μια εκ των απαραίτητων εξετάσεων στα πλαίσια της διερεύνησης της υπογονιμότητας ενός ζευγαριού. Η HyFoSy είναι μια νέα τεχνική, ανώδυνη και φιλική προς την ασθενή, χωρίς έκθεση σε ακτινοβολία, με συγκρίσιμα αποτελέσματα, που έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα και να αντικαταστήσει την κλασική υστεροσαλπιγγογραφία. Η νέα μέθοδος υπερηχογραφίας με αφρώδες σκιαστικό υλικό από πολυσακχαρίτη (ExEmFoam) αξιολογεί τη βατότητα των σαλπίγγων και επιπλέον μπορεί να εξετάσει το περίγραμμα της κοιλότητας της μήτρας και να ανιχνεύσει πιθανές ανωμαλίες της. Πραγματοποιείται με την έγχυση του αφρώδους σκιαστικού στην κοιλότητα της μήτρας το οποίο στη συνέχεια κατευθύνεται προς τις σάλπιγγες ενώ παράλληλα απεικονίζεται υπερηχογραφικά. Η διάρκεια της εξέτασης είναι περίπου 20 λεπτά και πραγματοποιείται μεταξύ 6ης και 10ης ημέρας του κύκλου.

• Καλλιέργεια κολπικού υγρού
Κατά τη διερεύνηση της υπογονιμότητας συνήθως γίνεται και καλλιέργεια κολπικού υγρού για τον έλεγχο παρουσίας μικροβίων που μπορεί να έχουν προκαλέσει λοίμωξη του γεννητικού συστήματος. Κατά την εξέταση αυτή λαμβάνεται υγρό από τον κόλπο ή/και τον τράχηλο της γυναίκας προκειμένου να σταλεί για καλλιέργεια. Είναι αρκετά σημαντική γιατί βοηθάει στην αντιμετώπιση πολλών λοιμώξεων που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα και είναι αρκετές φορές ασυμπτωματικά όπως τα χλαμύδια.

• Ιολογικός Έλεγχος
Στο πλαίσιο του ελέγχου της υπογονιμότητας μιας γυναίκας είναι απαραίτητο να γίνει και ιολογικός έλεγχος ο οποίος απαιτείται από το νόμο και για τους δυο συντρόφους. Οι εξετάσεις που ζητούνται είναι: ΗΙV I&II, HbsAg, HCV,VDRL

• Ειδικές εξετάσεις
Αν με την παράπανω σειρά εξετάσεων είμαστε ακόμα στο κενό, τότε απαιτούνται εξετάσεις σε πιο εξειδικευμένο στάδιο, όπως:

• • Υστεροσκόπηση, με μέθη ή με τοπική – office hysteroscopy – επισκοπείται η ενδομήτρια κοιλότητα που είναι το α και το ω για την εμφύτευση των εμβρύων. Πολύποδες, συμφύσεις, διαφράγματα και υποβλεννογόνια ινομυώματα είναι οι πιο συχνές ανωμαλίες που βρίσκονται και διορθώνονται στον ίδιο χρόνο (επεμβατική υστεροσκόπηση)
  • Αν αυτή δεν φτάνει για να βάλουμε διάγνωση ή υποψιαζόμαστε ενδομητρίωση τότε προχωρούμε στη διενέργεια λαπαροσκόπησης. Γίνεται με γενική αναισθησία και όποια βλάβη ανευρεθεί διορθώνεται στον ίδιο χρόνο (επεμβατική λαπαροσκόπηση).
  • Έλεγχο θρομβοφιλίας έχουν ανάγκη οι γυναίκες που αποβάλλουν ή έχουν ιστορικό θρόμβωσης ή γυναίκες κατόπιν πολλαπλών αποτυχημένων εξωσωματικών ή αποβολών .
  • Ενδομήτρια βιοψία όπου το δείγμα είτε αποστέλλεται για ιστολογική εξέταση, είτε για γονιδιακό έλεγχο, όπως για παράδειγμα ERA test
  • Παρομοίως σε γυναίκες με ιστορικό καθ’ έξιν αποβολών συνιστάται πλήρης Aνοσολογικός έλεγχος με ποσοστοποίηση και προσδιορισμό των κυτταροτοξικών Λεμφοκυττάρων (natural Killers T-cells)
  • Πιο ειδικές γενετικές εξετάσεις θα απαιτούνται ολο και συχνότερα με την πρόοδο της ιατρικής. Επί του παρόντος προτείνουμε κάποιες όπως: CFTR για κυστική ίνωση, Fragile X για πρόωρη εμμηνόπαυση, KAL1 για Kallmann syndrome.
  • Τέλος, σπάνια θα ζητηθεί μαγνητική τομογραφία (MRI) για αποσαφήνιση κάποιων μορφολογικών ανωμαλιών της μήτρας ή για τη διάγνωση της αδενομύωσης

Η πλήρης διερεύνηση της Ανδρικής Γονιμότητας περιλαμβάνει τις παρακάτω εξετάσεις & ελέγχους:

• Ιστορικό: προηγούμενη εγκυμοσύνη, κρυψορχία, λοιμώξεις κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, διαβήτης, καρκίνος, κάπνισμα, φάρμακα και συχνότητα συνουσίας ή ανικανότητας είναι κρίσιμα σημεία για την αξιολόγηση της ικανότητας γονιμότητας ενός άνδρα.

• Σπερμοδιάγραμμα: Το σπερμοδιάγραμμα παραμένει ίσως το πιο πολύτιμο εργαλείο εκτίμησης της ανδρικής υπογονιμότητας.Σύμφωνα με τα κριτήρια που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), τα χαρακτηριστικά του φυσιολογικού σπέρματος είναι:
  • Όγκος > 1,5 ml,
  • αριθμός σπερματοζωαρίων: τουλάχιστον 15.000.000/ ml,
  • συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων: τουλάχιστον 39.000.000,
  • προωθητική κινητικότητα τουλάχιστον 32%, μέσα σε 1 ώρα από τη λήψη
  • τουλάχιστον 4% των σπερματοζωαρίων με φυσιολογική μορφολογία.

• Η ανδρική υπογονιμότητα εκδηλώνεται κυρίως με διαταραχές στον αριθμό, την κινητικότητα ή και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων.
  • Έτσι, διακρίνουμε τις παρακάτω παθήσεις:
  • Ολιγοσπερμία: Μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων κάτω από το όριο των 15 εκατομμυρίων/ml
  • Ασθενοσπερμία: Μείωση της προωθητικής κινητικότητας των σπερματοζωαρίων κάτω του 32%.
  • Τερατοσπερμία: Μείωση του ποσοστού των σπερματοζωαρίων με φυσιολογική μορφολογία κάτω του 4%.
  • Ολιγοασθενοτερατοσπερμία (ΟΤΑ):Ταυτόχρονη μείωση του αριθμού, της κινητικότητας και του ποσοστού φυσιολογικών μορφών σπερματοζωαρίων στο σπέρμα, που αποτελεί και την πιο συχνή διαταραχή.
  • Αζωοσπερμία: Απουσία σπερματοζωαρίων από το σπέρμα.
  • Εάν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων διαπιστωθεί ότι είναι πολύ χαμηλός, επιπλέον ορμονικές (Τεστοστερόνης, FSH, LH, PRL), γενετικές (καρυότυπος, ελλείψεις στο Υ χρωμόσωμα/Yq-microdeletions, μετάλλαξητης κυστικής ίνωσης) και υπερηχογραφικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα του οσχέου) μπορεί να ζητηθούν

• Σε μερικές περιπτώσεις, όπως η ανεξήγητη υπογονιμότητας, κατόπιν αποτυχημένων προσπαθειών IVF ή πολλαπλών αποβολών, επιπλέον δοκιμές όπως ο κατακερματισμός του DNA και ο έλεγχος του οξειδωτικου stress στο σπέρμα μπορούν να προταθούν

• Τέλος, FNA ή Testicular Sperm Extraction (TESE) εκτελείται σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας με υψηλά ποσοστά επιτυχούς ανάκτησης σπερματοζωαρίων